Chăm Sóc Chống Loét Cho Bệnh Nhân Tai Biến Đột Quỵ
Đột quỵ là do tắc nghẽn mạch máu não hoặc xuất huyết não gây nên. Đột quỵ bao gồm nhồi máu não (do tắc nghẽn mạch máu não) và xuất huyết não (máu chảy ra tổ chức não). Đột quỵ thường xuất hiện đột ngột với các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, rối loạn tri giác (nặng có thể dẫn đến hôn mê ngay), liệt nửa người, cấm khẩu. Đột quỵ là một hội chứng lâm sàng được đặc trưng bởi sự mất chức năng não cấp tính kéo dài trên 2 - 4 giờ hoặc có thể sớm dẫn đến tử vong.
Khi bệnh nhân bị đột quỵ thường để lại những di chứng nặng nề như: liệt nửa người, liệt toàn thân, rối loạn nhận thức... Vì vậy, người bị đột quỵ cần được chăm sóc đúng cách để giảm nhẹ nguy cơ tử vong, đặc biệt lưu ý chế độ dinh dưỡng và phòng chống loét.
1. Về không gian:
Trước hết phải cho bệnh nhân nằm ở phòng thoáng mát, đủ ánh sáng, tránh ẩm ướt và tối. Giường nằm không nên kê sát tường, nên có khoảng trống xung quanh để tiện cho việc lăn trở bệnh nhân.
2. Về dinh dưỡng:
Nên cho người bệnh khẩu phần ăn tương đương với 3 - 4 bữa/ngày, mỗi bữa khoảng 500 ml.
Thức ăn thường có khoai tây, cháo đặc, thịt nạc, giá, rau ngót hoặc rau cải cắt xay nhỏ nấu thành súp cho bệnh nhân, có thể cho thêm 1 - 2 thìa dầu thực vật vào súp. Nếu bệnh nhân không ăn qua đường miệng được thì sau một thời gian có thể cho bệnh nhân tập ăn qua đường miệng.
Với những bệnh nhân đã ăn được thì nên chọn những thức ăn hợp khẩu vị với người bệnh. Chú ý cho người bệnh ăn từ từ, tránh ép bệnh nhân vì có thể gây nghẹn, sặc rất nguy hiểm.
Những bệnh nhân có thêm bệnh lý tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng mỡ máu thì phải ăn theo chế độ quy định.
Những bệnh nhân đột quỵ thường phải nằm lâu nhất là những bệnh nhân hôn mê thì biến chứng rất thường gặp là loét. Thường gặp loét ở những chỗ bị tỳ đè nhiều như vùng cùng cụt, hai gót chân, hai bả vai. Để không có loét thì biện pháp chủ yếu là dự phòng loét vì khi đã có loét thì việc điều trị sẽ phức tạp, khó khăn, thậm chí bệnh nhân có thể tử vong do nhiễm khuẩn huyết hoặc quá suy kiệt.
Để dự phòng loét có một số biện pháp như: Cho bệnh nhân nằm trên đệm hơi hoặc đệm nước; lăn trở thay đổi điểm tỳ cho bệnh nhân: cứ 2 giờ trở mình cho bệnh nhân 1 lần (từ nằm ngửa sang nằm nghiêng phải hoặc trái).
Hằng ngày xoa bóp nhẹ nhàng những vùng bị tỳ đè nhiều, tuy nhiên không nên xoa bóp mạnh gây trợt da. Vận động thụ động bên liệt để tránh co cứng cơ và giúp lưu thông tuần hoàn. Giữ gìn vệ sinh các vùng da bị tỳ đè nhiều: hằng ngày 1-2 lần lau bằng khăn mềm, ấm, sau đó lau khô bằng khăn mềm sạch, nhất là sau khi đi đại, tiểu tiện. Khi lau tránh làm xây xát da, không nên bôi mỡ hay rắc bột kháng sinh vì gây hạn chế hô hấp của da và gây ẩm càng dễ loét.
Hằng ngày phải kiểm tra phát hiện sớm các dấu hiệu chớm loét như ngứa, đau, thay đổi màu da như đỏ, tím để kịp thời điều trị. Khi phát hiện ra các dấu hiệu chớm loét thì phải kê gối, đệm mềm tại các nơi đó để tránh bị tỳ đè thêm, hoặc có thể dùng thuốc xịt sanyren để tránh loét.
Nếu đã có loét thì việc chăm sóc như sau: thời gian đầu vết loét chưa lan rộng chưa sâu, có thể là vết trợt da thì hằng ngày 1 - 2 lần rửa bằng nước muối sinh lý và nước ôxy già, dùng gạc tiệt khuẩn thấm khô, sau đó có thể bôi xanhmethylen rồi dùng gạc vô khuẩn đắp lại. Tốt hơn có thể chiếu đèn tử ngoại vào vết loét. Nếu vết loét sâu, rộng và có tổ chức hoại tử thì trước hết phải cắt lọc hết tổ chức hoại tử, sau đó đắp gạc có NaCl 10% và thuốc tím, 1 ngày thay 1 lần. Hoặc có thể dùng miếng băng urgosorb. Miếng băng này có tác dụng hút các tổ chức bẩn và hoại tử.
Khi vết loét có dấu hiệu hồi phục, vết loét nông dần, lên các tổ chức hạt thì có thể bôi thêm cao sinh cơ.
Như vậy chăm sóc bệnh nhân đột quỵ là cả một quà trình lâu dài, đòi hỏi người chăm sóc phải kiên trì, chịu khó cộng với tình thương trách nhiệm giúp họ vượt qu tất cả và hòa nhập với cuộc sống gia đình như trước đây.
